جوجه کشی شترمرغ/
جوجه کشی شترمرغ/توانايي شترمرغ ماده در توليد تخم با كيفيت، نقش مهمي در توليد جوجـه بـا كيفيـت و
ماندگاري بالا دارد . در مقايسه با ساير ماكيان، اطلاعات در مورد تخمهـا ي شـترمرغ سـانان
نسبتاً اندك بوده و از اطلاعـات موجـود درخـصوص سـاير طيـور بـه عنـوان الگـويي بـراي
توصيف تخمهاي شترمرغ استفاده ميگردد.
پرنده ماده از طريق تخمدان سمت چپ بدن كه در مجـاورت كليـه قـرار دارد قـادر بـه
تخمگذاري در طول حيات مي باشد. تخمدان سمت راست فعاليتي ندارد و تنها در صـورت
آسيب ديـدگي تخمـدان سـمت چـپ فعال ميگردد.
پرنده ماده هنگام خروج از تخم، كليه سـلول هـاي تخـم (تخمـك ) را دارا مـي باشـد . بـه
هنگام بلوغ و ترشحات هورمون هاي جنـسي، رشـد بعـضي از تخمـك هـا آغـاز مـي گـردد .
پروتئينها و ليپيد ها در داخل كبد توليد ميشوند و از طريـق خـون بـراي ا سـتفاده در بافـت
تخمداني انتقال مييابند و باعث افزايش اندازه تخمك ميگردد كه در اين حالت به شـكل
زرده قابل تشخيص است . قطر زرده تخم شترمرغ حدود 9-8 سانتي متـر اسـت . در تخمـدان
يك پرنده ماده كه از لحاظ جنسي بالغ شده است، تخمكهايي با انـدازه هـاي گونـاگون و
در مراحل مختلف رشد وجود دارند و تعداد آن ها تا 15 عدد ميرسد.
تخمك بالغ از بافت تخمدان به داخل دهانه اويداكت (شيپور فـالوپ) كـه تخمدان را
احاطه كرده است،آزاد ميشود. در اين مكان اسـت كـه اگـر اسـپرمي وجـود داشـته باشـد،
عمليات باروري (نطفه داري) اتفاق ميافتد. در هر صورت، زرده ي بارور شـده يـا نـشده، بـه
داخل و در طول اويداكت كه در شـترمرغ مـي توانـد تـا 1 متـر درازا داشـته باشـد، حركـت
ميكند.
در مگنوم
پروتئين هاي آلبومين (سـفيده تخـم ) اطـراف زرده را احاطـه مـي كنـد . سـپس
زرده كـه بـا آلبـومين پوشـيده شـده اسـت وارد ايـستموس مـيشـود. زمـاني كـه تخـم در
ايستموس است، دو غشاء (داخلي و خارجي ) در اطراف لايه آلبومين رسوب ميكنند. غشاء
داخلي در برگيرنده آلبومين و زرده بوده و غشاء خارجي بـه غـشاء داخلـي و پوسـته اصـلي
چسبيده است و فاصله بين اين دو غشاءكه بلافاصله پس از تخـم گـذاري ايجـاد مـي گـردد،
منجر به تشكيل كيسه هوايي در يك راس تخم ميشود.
پوسته اصلي بر روي غشاء خارجي توسـط كريـستاله شـدن كلـسيت (نـوعي از كربنـات
كلسيم) شكل مي گيرد. بعد از كامل شدن پوسته تخم از طريـق كلـوآك خـارج مـي شـود .
تخمهاي شترمرغ تقريباً هـر 48 سـاعت تـشكيل مـي شـوند و بنـابراين مـي توانـد در شـرايط
ايده آل يك روز در ميان در فصل توليد تخمگذاري نمايد . يـك شـترمرغ مـاده در شـرايط
پرورش صنعتي بايد حداقل 40 تخم در يك فصل توليد مثلي توليد نمايد . بـديهي اسـت در
صورت بالا بودن قابليت ژنتيكي پرنده و نيـز مـديريت مطلـوب، تخمگـذاري مـي توانـد تـا
حدود 120 عدد در طول فصل توليد افزايش يابد.
جوجه کشی شترمرغ
وزن تخم شترمرغ بطور ميانگين 1450 گرم است يعني حـدود 24 برابـر وزن تخـم مـرغ
كه حدود 60 گرم است . اختلاف فاحشي بـين وزن تخـم هـا ي توليـد شـده شـترمرغ وجـود
دارد، سبك ترين آن ها كم تر از يك كيلـوگرم و سـنگين تـرين شـان بـيش از 2 كيلـوگرم
است كه اين مساله مشكلاتي را در مديريت جوجهكشي ايجاد مينمايد.
ميانگين طول تخم شترمرغ حداكثر 3/15 سانتي متر(متغير بين 17-14 (،ميـانگين عـرض
آن 3/12 سانتي متر(متغير بين 13-11 سانتي متر) و شـاخص شـكل (طـول تقـسيم بـر عـرض )
25/1) متغير 25/1 -18/1 )،(مساحت سطح پوسته تخم هاي تقريبـاً 600-580 سـانتي مترمربـع
است. تخمي با ميانگين وزن 1517 گرم داراي حجم كل 1308 سانتي متـر مكعـب اسـت و
حجــم داخلــي آن حــدود 1000 ســانتيمتــر مكعــب و غلظــت كــل تخــم 16/1 گــرم در
سانتيمترمكعب مي باشد. تخم هاي شترمرغ سانان كم تر از تخم مرغ، تيزي دارنـد و معمـولاً
تـشخيص رأس تخـم كـه داراي فـضاي خـالي اسـت بـدون اسـتفاده از نـوربيني
غيرقابـل تشخيص است . محتويات تخم شترمرغ حـدوداً 85-80 درصـد وزن تخـم (بـا غلظـت 04/1
گرم در هرسانتي متر مكعب ) و پوسته مابقي وزن تخم يعني 20-15 درصد را شامل ميشود.
زرده فقط 27 درصد تمام حجم تخم را تشكيل مي دهد(34 درصد محتواي تخـم ) كـه وزن
آن تقريباً 400 گرم (و داراي 55 درصد آب است) . آلبومين بقيه محتـواي تخـم
را تشكيل مي دهد(53 درصد جرم اوليـه تخـم ) كـه وزن آن 800 گـرم و داراي 89 درصـد
آب است.
وزن محتويات تخم شترمرغ به همراه تركيب نسبي زرده، آلبومين و پوسته.
نقش زرده تأمين مواد مغذي ضروري براي رشد جنيني است. زرده، درست زيـر نطفـه،
غلظت تقريباً كمتري دارد . به اين دليل كه چون زرده آزادانه در داخل آلبومين مي چرخـد،
هرگاه كه تخم را بچرخانيد نطفه همواره در بالاي تخم قرار ميگيرد.
ليپيد زرده بعنـوان مـادة انـرژي زا جهـت رشـد و متابوليـسم سـلولي اسـتفاده مـي شـود و
همچنين بخش مهم ديوار سلولي و ديگـر سـاختارها اسـت . زرده همچنـين ويتـامين و مـواد
معــدني لازم بــراي رشــد طبيعــي را دربــردارد . در روزهــاي پايــاني جوجــه كــشي، زردة
باقيمانده(كيسه زرده ) بـه داخـل محوطـه شـكمي از طريـق نـاف وارد شـده و بعنـوان منبـع
غذايي در جوجه تازه متولد شده، مورد استفاده قرار ميگيرد.
جوجه کشی شترمرغ
سفيده داراي ساختاري مركب با لايه هايي مختلـف از پـروتئين هـاي متفـاوت اسـت كـه
زرده را طي شـكل گيـري تخـم در لولـه تخمـدان احاطـه مـي كنـد . زرده توسـط دو فيبـر از
پروتئينهاي آلبومين احاطه و در وسط تخم معلق شده كه شالاز ناميده ميشود.
در مجاورت زرده لايهاي نازك از آلبومين رقيق (آلبومين رقيق داخلـي )قـرار دارد كـه
دور تا دور زرده را مي پوشاند . پـس از ايـن لايـه، لايـه اي نـسبتاً ضـخيم از آلبـومين غلـيظ
وجود دارد و پس از آلبومين غليظ لايه نازك از آلبـومين رقيـق (آلبـومين رقيـق خـارجي )
قرار گرفته است كه در مجاورت غشاء پوسته د اخلي ميباشد. تفاوت بين لايه هـاي آلبـومين
به سادگي با شكستن تخم مرغ تازه ديده ميشود. ژل ضخيمي با آلبومين مايع اطـراف زرده
را مي پوشاند. در تخمهـا يي كـه مـدت زيـادي نگهـداري مـي شـوند آلبـومين غلـيظ هنگـام
شكستن تخم از هم ميپاشد. آلبومين با دو غشاء و پوسته اي سخت و آهكي احاطه ميشود.
مقايسه مواد مغذي در تخم شترمرغ، امو و مرغ (تركيب زرده و آلبومين بدون در نظر گرفتن پوسته ها).
آلبومين يا سفيده نقش هاي متعددي دارد. اولاً به عنوان ضـربه گيـر فيزيكـي بـراي زرده
عمل كرده و مانعي در برابـر تغييـرات سـريع حـرارت اسـت . پـروتئين آن 99 درصـد مـاده
خشك است و خاصيت ضد ميكروبي مفيدي دارد. آلبومين مخزن مهمـي از آب، خـصوصاً
يونها (سديم، كلر و پتاسيم ) هم هست كه در رشد اوليـه مـورد اسـتفاده قـرار مـي گيرنـد و
همينطور شامل پروتئينهايي است كه در مرحله دوم رشد استفاده ميشوند.
-پوسته تخم
ساختار
پوسته محافظ محتويات تخم در برابر آسيب هـاي فيزيكـي بـوده و بـه عنـوان مـانعي در
برابر نفوذ ميكـروب بـه داخـل تخـم عمـل كـرده و همچنـين ميـزان انتقـال آب، اكـسيژن و
دياكسيدكربن را به داخل و خارج از تخم كنترل ميكند. پوسته همچنين منبعي از يونهاي
كلسيم و منيزيم است كه بـراي شـكل گيـري اسـتخوان هـاي جنـين طـي رشـد بـسيار مهـم اسـت .
مقاومت تخم شترمرغ در مقابل شكسته شدن 55 كيلوگرم فـشار بـر سـانتي مترمربـع سـطح پوسـته
است، در حالي كه از داخل به راحتي شكسته ميشود تا جوجه از آن خارج شود.
پوسته تخم شترمرغ تمام عناصري كه در ساختار تشكيل دهنده پوسته تخم مرغهـا يافـت
ميشود را دارا اسـت . در شـترمرغ، پوسـته معمـولاً 2 ميلـي متـر ضـخامت دارد هرچنـد ايـن
ضخامت در ميان تخمها متفاوت است و هرچه اندازه تخـم بيـشتر شـود پوسـته ضـخيم تـر و
سنگينتر ميشود.
جوجه کشی شترمرغ
ناهنجــاريهــاي پوســتي شــناخته شــده در تخــمهــاي شــترمرغ عبارتنــد از : شــيارها و
برآمدگيهاي روي پوسته كه اغلب مشخصه پرنده هستند . پوسته «گل كلمي » كـه بـه دليـل
لاية آهكي ضخيم، ظاهري سنگريزه مانند دارد . پوسته ناهموار كه عمومـاً از حالـت طبيعـي
نازكتر است و شيارهايي روي لايه آهكي و برآمدگي كـروي شـكلي از كربنـات كلـسيم
دارد. ناهنجاريهاي ديگر پوسته هاي « پوسته پرتقالي » است كه ناز ك هستند و نفوذپـذيري
بالايي دارند . اين مشكلات ميتواند در اثر تخم گذاري پيش از موقع باشد. برخي از شـيارها
و برآمدگي هاي روي پوسته نشان دهنـدة نقـصان عمـل رسـوب گـذاري پوسـته آهكـي در
هنگام شكل گيري تخم در رحم است . پوسته هاي سفيد و گچي نمـي تواننـد بـه طـور كامـل
شكل بگيرند يا در پوسته هاي نافرم يك لايه اضـافي ديگـر از كريـستال هـاي آهكـي روي
سطح خارجي تشكيل ميشود كه احتمالاً در اثر بازگشت تخم كامل شده در اويـداكت بـه
ناحيـه داراي غـده پوسـته سـاز، ايجـاد مـيشـود. تحقيقـات بيـشتري لازم اسـت تـا دلايـل
شكلگيري متفاوت پوسـته و چگـونگي تـأثير بـر كيفيـت و قابليـت جوجـه شـدن تخـم هـا
شناخته شود.
نفوذپذيري پوسته تخم
لايه به ظاهر نفوذناپذير آهكي در واقع داراي منافذ متعددي است كه گازهاي تنفـسي و
بخار آب را عبور مي دهد. ساختار اين منافذ، بسته به گونه هاي مختلف پرنـدگان و متناسـب
با اندازة تخم با هم تفاوت دارند.
تراكم و تعداد منافذ تخم شترمرغ بين 12 تا 20 منفذ در هر سانتي متر مربع پوسـته متغيـر
است و تراكم منافذ در دو رأس تخم خصوصاً در بالاي كيسه هوايي بيشتر است . تعداد كل
منافــذ روي پوســته تخــم حــدود 12000 -7200 اســت. قطــر كانــال منفــذ حــدود 30-25
ميكرومتر است.
عمليات قبل از جوجه كشي در شترمرغ
قابليت جوجه درآوري بهينه و كيفيت خوب جوجه توليدي، هنگامي حاصل مـي گـردد
كه تخم شترمرغ از زمان توليد تـا قـرار گـرفتن در ماشـين جوجـه كـش ي در شـرايط بهينـه و
مطلوب نگهداري شود . تخم نطفهدار از چندين سلول زنده تشكيل شـده اسـت كـه پـس از
تخمگذاري توانايي بالقوه جوجه درآوري آن در بهترين شرايط نگهداري، تنها حفـظ شـده
و بهتر نميگردد و در صورت عدم نگهداري مطلوب، اين توانايي به شدت كاهش مييابد.
در بسياري از مواقع نحوه كـاركردن بـا تخـم شـترمرغ ، بخـشي فرامـوش شـده در مـديريت
گله هاي مادر ميباشد. اين بخش از نگهداري در مزرعـه آغـاز شـده ، تـا هنگـام قـراردادن
تخمها در ماشين جوجهكشي را شامل ميشود.
جوجه کشی شترمرغ
ثابت شده است كه وجـود بيمـاري در گلـه مولـد ، اثـر منفـي بـر تكامـل جنـين در دسـتگاه
جوجه كشي داشته و كاهش هچ و كيفيت جوجه را بدنبال دارد . همچنين انگلهاي داخلـي و
خارجي كاهش توليد را بهمراه داشته كه ميبايست عمليات سلامت گله در فـصل اسـتراحت
انجام پذيرفته باشد . تغديه شترمرغ هاي مولد در فصل اسـتراحت و توليـد از عوامـل مـوثر و
انكار ناپذير در افزايش جوجه درآوري و موفقيت در عمليات جوجهكشي بشمار ميرود.
جمعآوري، ضدعفوني دقيق تخمها، نگهداري صحيح و كاركردن با تخم شـترمرغ بايـستي
براساس يك برنامه دقيق روزانه انجام پذيرد.
آماده سازي سالن و تجهيزات جوجه كشي
قبل از شروع تخمگذاري لازم است ساختمان و تجهيزات جوجـه كـش ي كـاملاً شـسته و
ضدعفوني شوند . ابتدا سـالن و تجهيـزات و ماشـين هـاي جوجـه كـشي بايـد بـا آب ولـرم و
موادپاك كننده مخصوص ماشينهاي جوجه كشي كـاملاً شـسته و جـرم هـا و چربـي هـا آن
برداشته شود . در اين صورت مواد ضدعفوني كننده بهتر عمل نموده و ميتوانيد از عمليـات
خود مطمئن شويد.
جدول خصوصيات مواد شيميايي اصلي كه در محلول هاي ضدعفوني مورد نيازعمليات جوجه كشي استفاده ميشود.
جوجه کشی شترمرغ
ماشينهاي جوجه كـشي كنتـرل و عمليـات گـريس كـاري، تعـويض قطعـات فرسـوده و ….
صورت پذيرد . از ديگر اقدامات مهم كاليبراسـيون دمـا و رطوبـت دسـتگاه جوجـه كـش ي و
هچر است كه ميتواند توسط دماسنج هاي ديجيتال و يـا دماسـنج و رطوبـت سـنج معمـولي
صـورت پـذيرد. دسـتگاههـا حـداقل بايـد بـه مـدت 24 سـاعت در دمـاي 20 تـا 24 درجـه
سانتيگراد كار كنند و سپس عمليات كاليبراسيون را انجـام دهيـد . توجـه داشـته ياشـيد كـه
كاليبراسيون زماني صورت گيرد كه دستگاه خالي از تخم باشد، زيرا در صـورت پـر بـودن
دستگاه، حرارت سرد و يا گرم ناشي از تخمها، دقت عمليات را كاهش ميدهـد . در مـورد
نصب دماسنج دقيق (الكلي و يا جيوه اي ) براي هر دستگاه سرمايه گـذاري نمائيـد تـا بتوانيـد
هميشه حرارت دستگاه را كنترل كنيد . پـس از اتمـام عمليـات فـوق تمـام سـالن و
دسـتگاه هـا را دوددهـي نمائيـد. نـازل هـاي رطوبـت دسـتگاه جوجـهكـشي را
مـيتـوان در سـركه غوطـه ور نمـود تـا رسـوبات آن برداشته شود.
دستگاه جهت تنظيم دما و رطوبت
کالیبراسیون دستگاه جوجه کشی
از آنجائي كه به هر دليلي ممكـن اسـت دسـتگاه هـاي جوجـه كـشي و هچـر، در صـفحه
نمايش خود، حرارت و رطوبت واقعي را نشان ندهند ، لذا ضروي اسـت كـه قبـل از شـروع
عمليات جوجهكشي و نيز در طول دوران جوجه كـشي، صـحت حـرارت و رطـوبتي را كـه
دستگاه نمايش ميدهد، كنترل كنيد. اين عمل توسط دماسنج و رطوبت سنج انجام ميشود.
معمولاً دماسنج و رطوبت سنج ديجيتال گران هستند و يا ممكـن اسـت بـه آن دسترسـي
نداشته باشـيد . در ايـن صـورت بـا يـك دماسـنج معمـولي جيـوه اي و يـا الكلـي مـي توانيـد
جوجه کشی شترمرغ
كاليبراسيون را انجام دهيد . دماسنج شما بايد دقيق و با كيفيت باشد . يك دماسـنج معمـولي ،
حرارت خشك را نشان ميدهد كه با آن ميتوانيد دماي دستگاه را كاليبره و تنظـيم نمائيـد .
براي ساختن يك دماسنج مرطوب كه براي تعيين رطوبت نسبي بكار ميرود كافيست يـك
فتيله را با آب مقطر خيس كنيد و آن را به آرامي روي مخزن جيوهاي دماسـنج قـرار دهيـد .
مخزن جيوه سرد شده و دماسنج دماي كمتري را نشان ميدهد. اين دما كه حرارت مرطوب
ناميده ميشود را يادداشت نموده و با اسـتفاده از جـدول زیر مـي توانيـد بـه رطوبـت نـسبي
دستگاه دست يابيد . سپس با افزايش و يا كـاهش درجـه رطوبـت دسـتگاه جوجـه كـشي بـه
رطوبت نسبي مورد نظر برسيد . توجه داشته باشيد كه دماسـنج در ناحيـه اي از دسـتگاه قـرار
گيرد كه هوا در اطراف مخزن جيوه اي دماسنج جريان داشته باشـد و باعـث تبخيـر رطوبـت
فتيله گردد . در غير اينصورت ممكن است رطوبت بالاتري را نشان دهد كه موجب خطـا در
عمليات كاليبراسيون ميگردد.
نسبت رطوبت در حرارت هاي مختلف خشك و مرطوب
توجه: محل تقاطع حرارت خشك و حرارت مرطوب درصد رطوبت نسبي است.
مثال: اگر درجه حرارت خشك 1/36 و درجه حرارت مرطوب 1/21 درجه سانتي گراد باشـد، رطوبـت
دستگاه 24 درصد است.
= [(N -32)×5 ] ÷ 9 فارنهايت به سانتيگراد
= [(N×9)÷5 ] + 32 سانتيگراد به فارنهاي
: N درجه حرارت مورد نظر
نمونه های دماسنج خشک و مرطوب
پوشش پارچه اي(فتيله) ميتواند بطور دائم در يك مخـزن آب قـرار گيـرد كـه در ايـن
صورت با جا سازي آن در دستگاه جوجهكشي، هميشه ميتوانيد رطوبت دسـتگاه را كنتـرل
نمائيد. آب درون مخزن بايد مقطر باشد . در صورت عدم دسترسي به آب مقطـر، در مواقـع
اضطراري ميتوان از آب جوشيده شده استفاده نمود.
قبـل از اسـتفاده از فتيلـه جديـد بهتـر اسـت آن را در آب حـاوي صـابون جوشـاند و كـاملاً
آبكشي نمود تا چربي هاي احتمالي بـر روي آن برداشـته شـود و جـذب آب بهتـر صـورت
گيرد. فتيله بايد هرچند يكبار به طور منظم شسته و يا تعويض گردد . آب مخزن نيـز هرچنـد
وقت يكبار بايد كاملاً خالي و تميز شود و با آب مقطرجديد پر شوند.
اثر فشار هوا در جوجه كشي
درصد جوجه درآوري با افزايش ارتفاع از سطح دريا كمتر ميشود. با افـزايش ارتفـاع ،
فشار هوا كاهش يافته و ميـزان اكـسيژن موجـود در هـوا نيـز كـاهش ميابـد . بنـابراين ميـزان
اكسيژن ورودي به ماشين جوجهكشي نيز كاهش مييابد. فشار اكسيژن را ميتوان با تزريـق
اكسيژن به داخل سـترها و هچرهـا تـامين كـرد، امـا ايـن كـار داراي هزينـه بـالايي اسـت و
اقتصادي نميباشد.
درجـه حـرارت مرطـوب كـه در بـالا شـرح داده شـد مـي توانـد براسـاس فـشار هـوا در
ارتفاعات مختلف بصورت دقيق تنظيم شـود . در جـدول مربوطه ا رتفـاع از سـطح دريـا مراكـز
استان ها داده شده است . بر اساس آن مي توانـد بـا اسـتفاده از جـدول مربوطه بـصورت
دقيق تر رطوبت دستگاه خود را تنظيم نمائيد . پس از اطـلاع از ارتفـاع منطقـه خـود از سـطح
جوجه کشی شترمرغ
دريا با استفاده از جدول ارتفاع، فشار هواي منطقه خود را يادداشت و بـا اسـتفا ده از جـدول
مربوط ، رطوبت مورد نظر خود را از ستون چپ جدول انتخاب نمـوده و محـل تلاقـي
ستون فشار و رطوبت، عددي است كه اختلاف دماي خشك و مرطوب را معين ميكند.
مثال: اگر شما در شهر رشت جوجه كشي داريد ، با استفاده از جدول مربوط در ارتفاع 30 متـر
از سطح دريا ، فشا ر هوا برابر 1016 مي باشد. حال بـا مراجعـه بـه جـدول مربوط ،اگـر
بخواهيد رطوبـت دسـتگاه شـما 20 درصـد باشـد، محـل تلاقـي فـشار 1018 و رطوبـت 20
جوجه کشی شترمرغ
درصد، عدد 5/16 را نشان مي دهد كه اختلاف بين حرارت خشك و تر مي باشد. حال اگـر
دماي دستگاه را 3/36 درجه سانتيگراد انتخاب مي كنيد، درجه حـرارت مرطـوب شـما بايـد
5/16 درجه كمتر از آن، يعني 8/19 درجه سانتيگراد باشد . بنابراين براي دستيابي به رطوبت
20 درصد در شهر رشت، هر دمايي را كه انتخاب مي كنيد، اختلاف درجه حرارت خـشك
و تر بايد 5/16 درجه سـانتي گـراد باشـد . بـديهي اسـت چنانچـه رطوبـت كمتـر يـا بيـشتري
بخواهيد بايد مجددا از طريق جدول مربوط ،عدد مورد نظر را كه اختلاف دماي خشك و تـر
است، بيابيد.
با استفاده از اين جدول همچنين مي توانيد بدانيد كه رطوبت دسـتگاه شـما چنـد درصـد
است. دماسنج خشك و تر را در دستگاه قرار داده و دماي خشك و تر و نيز اختلاف آن هـا
را يادداشت نمائيد . سپس در ستون فشار هواي منطقه خود در جدول مربوطه ،عدد اختلاف دو
دماسنج را بيابيد . عدد مقابل اين عدد در ستون رطوبت نسبي، بيانگر درصد رطوبت دستگاه
جوجه کشی شترمرغ
ميباشد. با چند بار دقت و امتحان به اينكار مسلط مي شويد. مثلا اگر حرارت خـشك 36 و
حرارت تر 23 درجه سانتيگراد باشد اختلاف اين دو عـدد برابـر 13/1 مـي باشـد و چنانچـه
جوجه كشي در شهر رشت باشد ، در ستون فشار 1018 اتمـسفر (بـه طـور نـسبي 1020 را در
جدول ملاك قرار مي دهيم)، عدد 13 را مييابيم. عدد مقابـل ايـن عـدد در سـتون رطويـت
نسبي بيانگر درصد رطوبت دستگاه بوده كـه برابـر 33 درصـد اسـت . راه ديگـر، اسـتفاده از
جدول مربوط بدون در نظر گرفتن فشار هوا ميباشد.
جدول رابطه ارتفاع از سطح دریا در شهرهای مختلف با فشار هوا
جدول ميزان رطوبت نسبي در فشار اتمسفر متفاوت
انتخاب دستگاه جوجه كشي
انتخاب دستگاه جوجه كشي مناسب رمز موفقيت مزارع پرورش شترمرغ مولد ميباشـد .
اگر همه جوانب كار رعايت شود ولي دستگاه جوجـه كـشي شـما عملكـرد مناسـبي نداشـته
باشد كليه زحمات و سرمايهگذاري شما بهدر خواهد رفت . بنـابراين دسـتگاه جوجـه كـش ي
تعيين كنند ه سرنوشت مزرعه مولد بوده و هرگز نبايد در مورد خريد دستگاه مناسب غفلـت
نمائيد. دستگاه جوجهكشي اگر درست انتخاب شود سريعا سـرمايه گـذاري صـورت گرفتـه
براي خريد آن را جبران خواهد نمود.
تعيين ظرفيت دستگاه جوجهكشي
براي تعيين ظرفيت دستگاه جوجه كشي مزرعه، كـا في اسـت تعـداد شـترمرغ مـاده را در
عدد15 ضرب نمائيد . مثلا اگر شما در مزرعه 100 عدد پرنده ماده داريد دستگاه هـاي شـما
بايد ظرفيت 1500 عدد تخم را داشته باشند. ظرفيت هچر شما يك ششم ظرفيت سـتر اسـت .
يعني درصورتيكه كه ظرفيت ستر 1500 عدد باشد ظرفيت هچر حداقل بايد 250 عدد باشد.
نحوه جمع آوري تخم
معمولاً تخمگذاري بعداز ظهرها اتفاق مي افتد. تخمهـا بلافاصـله پـس از خـشك شـدن
مايع اطراف تخم بايستي توسط كارگر جمـع آوري شـده و در جعبـه اي كـه بـه ايـن منظـور
اختصاص يافته نگهداري گردد . جعبه نگهداري تخم ميتواند پلاستيك يا كارتن باشـد . در
داخل جعبه جهت محافظت از تخم در مقابل ضربه ميتوان از فـوم، يونوليـت و يـا ابـر كـه
سوراخي براي جاسازي تخم بر روي ان تعبيه شده است، استفاده كرد. بر روي تخم شـماره
پن، شماره پرنده مادر، و تـاريخ تخمگـذاري بوسـيله مـداد يادداشـت مـي شـود . اسـتفاده از
ماژيك باعث ميگردد پوسته تخمهاي بي نطفـه ارزش اقتـصادي خـود را از دسـت بده نـ د.
جوجه کشی شترمرغ
چنانچه تخم كثيف است بايد با پارچه ، اسـكاچ يـا بـرس نـرم تميـز و آلـودگي بـه صـورت
خشك برداشته شود . از سمباده به لحاظ ايجاد خراش بر روي پوسته اسـتفاده نـشود . پـس از
اتمام تخمگذاري پرندگان ، در همان روز تخ مها را به جوجهكشي منتقل نمـوده و ايـن كـار
را به روز بعد موكول ننمائيد . به هنگام انتقال تخمها توجه داشته باشيد از تكـان هـاي شـديد
جلــوگيري بعمــل آيــد . هرگــز تخــمهــاي جمــع آوري شــده بهنگــام شــب در خــارج از
جوجهكشي باقي نماند، زيرا به دليل كاهش دمـا و اخـتلاف دمـاي تخـم بـا درجـه حـرارت
محيط، موجب نفوذ عوامل بيماري به داخل تخم ميگردد.
روشهاي ضدعفوني تخم
ضدعفوني سريع تخمها پس از انتقال به جوجه كشي از عوامل مـوثر در افـزايش جوجـه
درآوري است . روشهاي ضـدعفوني تخـم عبارتنـد از شستـشوي تخـم، دوددهـي، اسـپري
كردن ماده ضد عفوني كننده بر سطح پوسته تخم، استفاده از اشعه ماوراء بنفش و گاز ازن.
شستشوی تخم
شستن تخم شترمرغ در صـورت ضـرورت اگـر بـه درسـتي انجـام شـود، ايجـاد مـشكل
اساسي نميكند و موجب كاهش آلودگي ها، ميكروب ها و قـارچ هـا از سـطح پوسـته تخـم
ميگردد. مشكلات شستشوي تخم معمـولاً در ارتبـاط بـا چگـونگي انجـام عمليـات اسـت .
تخم ها بايد پس از جمع آوري از لانه در صورت ضرورت شستشو شوند، دمـاي حـدود 35
درجـه سـانتي گـراد بـراي عمليـات شستـشو مناسـب مـي باشـد . بـالاتر بـودن حـرارت مـاده
ضدعفوني كننده نسبت به دماي تخم باعث ميشود هواي داخل منافذ منبـسط شـود كـه در
اين صورت حباب هايي روي سطح پوسته شكل ميگيرد و در نتيجه از ورود آب بـه داخـل
منافذ جلوگيري ميكند. اگر حرارت آب كمتـر از C˚40 و سـردتر از حـرارت تخـم باشـد
امكان دارد بر اثر فشار منفي ايجاد شده آب بـه داخـل تخـم نفـوذ كنـد . تخـم هـا ي سـرد را
شستشو ندهيد زيرا باعث ايجاد شوك به جنين ميگردد.
جوجه کشی شترمرغ
ابتدا دست هايتان را با صابون شـسته و ضـد عفـوني نمائيـد . محلـول ي اسـتاندارد از مـواد
شيميايي ضدعفوني كننده تهيه كنيد و تا C˚40 آن را گرم و براي شستن كامـل تخـم از آن
استفاده كنيد . تخم را درون مايع قرار داده و يا با يك دست تخـم را نگهـداري نمـوده و بـا
دست ديگر مايع ضد عفوني را به روي تخـم ريختـه و كـاملاً شستـشو نمائيـد . بـا اسـتفاد ه از
مسواك نرم ميتوانيد آلودگيهاي احتمـالي (خـاك و فـضولات ) را از منافـذ پوسـته تخـم
خارج نمائيد . سپس تخم را با دستمال كاغذي خـشك نمـوده و در محـل ضـدعفوني شـده
تميز قرار دهيد . محلول بايد پس از شستن حداكثر 10 تخم عـوض شـوند و در صـورتي كـه
جوجه کشی شترمرغ
تخمها خيلي كثيف باشند ايـن كـار زودتـر صـورت گيـرد . هـر چـه خـاك و آلـودگي در
محلول بيشتر باشد، محلول ضدعفوني زودتر غيرفعال ميشود.
از ماده ضدعفوني ويركن اس يا محلول هاي مشابه ميتوانيد براي شستشو و ضـدعفوني
استفاده نمائيد . حدالامكان سعي نمائيد تخمها را شستـشو ندهيـد . اگـر عمليـات شستـشو بـه
غلط انجام پذيرد نتيجه رضايت بخش نخواهد بود.
دوددهي با فرمالين و پرمنگنات پتاسيم
براي دودهي مكان هاي مختلف، غلظت هاي متفاوتي از گاز فرمالين لازم اسـت . غلظـت
معمولي با تركيب 40 سي سي فرمالين با 20 گرم پرمنگنات پتاسيم براي هر 2/83مترمكعب
فضا استفاده ميشود كه به اين غلظت 1X گفته ميشود. كه با توجه به مـوارد مختلـف ايـن
ضريب در هر 2/83 مترمكعب فضا به شرح زير افزايش مي يابد.
جدول غلظت هاي توصيه شده دودهي با فرمالين و پرمنگنات پتاسيم
استفاده از يك ظرف لعابي يا سفالي نتيجـه كـار را خيلـي بهتـر مـي كنـد، چـون هنگـام
تركيب اين دو ماده جوشش ايجاد ميشود و كف كردن و پراكنده شدن مـواد رخ خواهـد
داد و لذا نبايد از ظروفي كه ترك دارنـد، اسـتفاده شـود . ارتفـاع ظـرف حـاوي پرمنگنـات
پتاسيم را بـا توجـه بـه حجـم آن بـه گونـه اي در نظـر بگيريـد كـه پـس از ريخـتن فرمـالين
محتويات در حال واكنش از ظرف خارج نگردد . در عمل بايد ظـرف حـاوي پرمنگنـات را
جوجه کشی شترمرغ
در محل مورد نظر براي بخار دادن قرار داده و سپس فرمالين را اضافه كنيد.
توجه!!! هرگز پرمنگنات را به فرمالين اضافه نكنيد.
تخمها را بعد از تخمگذاري دود بدهيـد . غلظـت 3X بـراي 20 دقيقـه در حـدود 90 تـا 95
درصد از ارگانيسم هاي روي پوسته تخم را ميكشد.
جدول غلظت هاي توصيه شده دودهي با فرمالين و پرمنگنات پتاسيم
چون جمعيت ارگانيسم هـاي روي پوسـته تخـم در تابـستان بيـشتر از زمـستان اسـت، در
فصول مختلف غلظت گاز مـورد اسـتفاده بايـد متفـاوت باشـد . در تابـستان درصـد بيـشتري
ارگانيسم بايد كشته شوند و همچنين نوع ارگانيسم ها در اين دو فصل با هم متفاوت است.
دماي اتاق دود نيز بايد در حدود 24 درجه سانتيگراد باشد. تخمهاي سرد نيز نبايد دود
جوجه کشی شترمرغ
داده شوند . چنانچه تخمها سردتر از دماي اتاق دود باشند ، فرمالدئيد زيادي برروي تخـم هـا
متراكم شده و ممكن است تلفات جنيني در بر داشته باشد . بنابراين بهتـرين زمـان دود دهـي
تخمها پس از تحويل تخمها به جوجهكشي است و اجـازه ندهيـد كـه تخـم هـا كـاملاً سـرد
شوند. پس از اتمام دوددهي فن اتاق دود را روشن نموده تا دود كاملاً خارج گـردد . توجـه
داشته باشيد گاز حاصل از واكنش شيميايي براي انـسان بـسيار خطرنـاك اسـت . بنـابراين از
استشمام آن جدا جلوگيري نمائيد . پس از ضدعفوني تخمها آنها را بحال خـود رهـا نمائيـد
تا دماي آنان بتدريج كا هش يافته و سپس فرداي آنروز تخمها را بـه اتـاق نگهـداري تخـم
منتقل نمائيد. اين عمل باعث ميشود استرس كمتري به تخمها وارد گردد.
اشعه ماوراء بنفش
با فرض اين كه آلودگيهاي سطحي از قبيل گرد و خاك و كثافات از تخمها بـا پارچـه
با برس نرم پاك شده اند، است فاده از اشعه ماوراءبنفش(uv) براي از بين بردن بـاكتري هـا بـا
تاباندن نور روي سطح پوسته تخم توسط لامپ موثر ميباشد. توجه داشته باشيد كـه تمـامي
سطح پوسته بايد در معرض تابش اشعه قرار گيـرد در غيـر ايـن صـورت قـسمت هـا ي سـايه
ضدعفوني ن ميگردد. اين روش در طول جوجه كشي براي ضـدعفوني كـردن تخـم هـا يـا
هواي داخل دستگاه جوجه كشي مؤثر است . با توجه به مـضرات اشـعه uv بـراي انـسان، بـه
هنگام ضدعفوني با اين روش، لازم است اقدامات پيشگيرانه صورت گيرد.
دستورالعمل استفاده از«اشعه ماوراء بنفش» جهت ضد عفوني هوا
اشعه ماوراء بنفش جزء پرتوهــــاي غيريونساز ميباشد و بدليل خاصيت قطع انتقال عفونت از
هــوا، در كنتـــرل فيزيكي ميكروار گانيسمهــا مورد استفاده قرار ميگيرد. اثرميكروبكشي اشعه
ماوراء بنفش به مدت زمان در معرض بودن، دز اشعه و مسافت بستگي دارد.
برخــي آندوسپورهــاي باكتريايي در برابرتابش اشعه ماوراء بنفش مقاوم هــستند و علت
آن موادي است كه در پوشش اسپور آنهـــــــاوجود داشتهو سبب جذب اشعه ميگردند.
بنابراين اشعه ماوراء بنفش يك عامل استريل كننده نبودهوفقط ميتواند به عنوان يك
گندزدا (ضدعفوني كننده) مورد استفاده قرارگيرد.
چگونگي نصب لامپ هاي حاوي اشعه ماوراء بنفش
لامپهـــا ي اشعه ماوراء بنفش معمولا به صورت ثابت يا سيار مورد استفاده قرار مـــي گيرند
اين لامپها بصورت ديواري، سقفي، پورتابل، يك لامپي، دو لامپي وقابل نصب در كانال
هــواكش يا محفظهاي كه فن جهـــت گردش هـــوا داشته باشد، ساخته ميشوند. اگر لامپ
بصورت سيار استفاده شود بايستي دقيقاً در وسط اتاق كار قرار گيردو در صــورت استفاده
ثابت بايد در محلي نصب شود كه كليه وسايل موجود در اتاق كار را پوشش دهد.
توجه: با توجه به اينكه خصوصيات باكتري كشي هــــــــــر لامپ متفاوت است، لذا بايستي
دستورالعمل هـــر كارخانه با لامپ خريـــداري شـــده دريافت گردد كه در آن طول عمر
لامپ، شدت جريان ومقدار انرژي منشعب از منبع در واحد سطح وواحد زمان ذكر شده
باشد.
محدوديت استفاده از اشعه ماوراء بنفش
محدوديت اصلي در استفاده از اين اشعه، قدرت نفوذ ضعيف آن است وباوجود عبور
اين پرتو از هــــــواي بدون غباروآب صاف قادر به نفوذ از شيشه معمولي، بسيـــــــاري از
پلاستيك هـــا، محلولهـــاي كدرو لايه هـــاي نازك چربي و شيرنمي باشد. علاوه براين
درصورت تابش مستقيم به چشم باعث صدمه در شبكيه شده واگرپوست مدت طولاني با
آن در تماس باشد احتمال دچار به سرطان، وجود خواهد داشت.
نكات قابل توجه در بكارگيري اشعهUV
1 .فقط ميكروارگانيسم كه درسطح اجسام ودرتماس مستقيم با پرتو قرار گرفته اند به اين
پرتو حساس هستند.
2 .استفاده از UV متر جهت كنترل دز پرتودهي لامپ.
3 .استفاده از زمـان سـنج ويا يادداشت زمان مصرف جهـت كنترل زمان و كاركرد لامپ با
توجه به محدود بودن عمر لامپها.
4 .به طور دوره اي سطح لامپ با الكل تميز شود.
5 .درموقع استفاده لامپ، پنجره و شيشه هــا پوشيدهوتاريك شود، نورمرئي باعث كــاهش
اثرباكتري كشي ميگردد.
جوجه کشی شترمرغ
6 .درصورت تماس مستقيم افراد بايستي از لباسهاي محافظ وعينك استفاده نمايند.
7 .بهتراست كليد قطع ووصل اشعه در خارج از اتاق نصب شود.
8 .با توجه به تعداد مراجعه كنندگان بايد هـــر هفتـــه 2 الي3 بار از اشعه استفاده گردد(مدت
زمان لازم در هر نوبت استفاده از اشعه 20 دقيقه ميباشد).
9 .قبل از روشن نمودن چراغ، ابتدا اتاق را به طور كامل شستشو دهيـــد وبعد هـــواكش را
خاموش نموده، درب كليه كمدهــاوقفسه هــاي شيشه اي موجود در اتاق را باز بگذاريد و
پس از بستن درب اتاق، درزهاي درب را با چسب پوشانيدهو سپس چراغ را روشن نمائيد.
10 .با توجه به اينكه چراغ اولتراويوله فقط قسمتي از اتاق را كه به آن ميتابد ضدعفوني
ميكند لذا بايستي به فواصل زماني، چراغ را در تمامي قسمتهاي اتاق قرار دهيد.
اسپری کردن
تخمها بايد با پارچه خشك خـوب تميـز شـوند و سـپس در محـل ثـابتي قـرار گيرنـد و
محلول با دماي 35 تا 40 درجه سانتيگراد بر سطح تخمها اسپري گردد . جهت تهيـه محلـول
ضد عفوني مي توان از 50 گرم ويركون اس در 10 ليتر آب استفاده كرد. اسپري بايد کاملا
به صورت پودري باشد تا از خيس شدن بيش از حد پوسته جلوگيري گردد . سپس تخـم هـا
در دماي ثابت محيط باقي مانده تا محلول اسپري شده در سطح پوسته خشك شود.
گاز ازن
يكي از روش هاي ضد عفوني مواد و حذف آلودگي ها استفاده از اكـسيژن فعـال ( ازن )
ميباشد. اين گاز بي رنگ با خاصيت اكسيد كنندگي فوق العاده به طرز حيرت آوري كليـه
آلودگي ها از جمله باكتري ها، ويرويس ها، ميكروب ها، كپك ها، انگلها ، كـرم هـا، گازهـا و
بوهاي نامطبوع را نابود ميكند.
اكسيژن فعال يك ضدعفوني كننده هوشمند است و كاربردهاي بسياري در ضد عفوني
هوا، آب ، محيط ( ديوارها، كف زمين ، سطوح ) لباسهاي كـار ، اجـسام و لـوازم مختلـف و
حتي اشخاص را داراست . بر خلاف ضـدعفوني كننـده هـاي معمـول از آنجاييكـه اتـم هـاي
اكسيژن پس از پاكسازي و حذف آلودگي ها با يكديگر مجـددا بهـم پيوسـته و بـه اكـسژن
تبديل مي شوند، هيچگونه مواد سمي و مضري بر جا نميگذارند.
از مزاياي استفاده از اكسيژن فعال از بين بردن سالمونلا بر روي پوسته تخم مرغ ميباشد.
تشخيص كيسه هوايي
كيسه هوايی فضاي موجود بين غشائ داخلي و غشاي خـارجي تخـم اسـت كـه پـس از
تخمگذاري پرنده ايجاد ميگـردد . ايـن كيـسه در ابتـدا بـسيار كوچـك بـوده و بـسختي در
عمليات كندلينگ قابل مشاهده است (كنـدلينگ عبارتـست از نـوربيني داخـل تخـم توسـط
يك منبع نوري جهت تشخيص مرحله رشد جنين ). ولـي بتـدريج كـه تخـم آب خـود را از
دست مي دهد بزرگتر شده و به راحتي قابل مشاهده و از سـاير محتويـات تخـم قابـل تمـايز
است. قبل از نگهداري تخم در انبار، كيسه هوايي در يكي از دو انتهاي تخم (معمولاً قسمتي
جوجه کشی شترمرغ
كه داراي پرز بيشتري است ) شناسايي و علامت گذاري مي شود و هميشه در اتاق نگهداري
و درون دستگاه جوجه كشي بـه سـمت بـالا قـرار مـي گيـرد . در انتهـاي دوره جوجـه كـشي ،
بهنگام انتقال تخم ها به هچري، كيسه هوايي يك سوم حجـم تخـم را در بـر مـي گيـرد و در
محل اتصال ب ه پوسته داخلـي كـه جنـين را در بـر مـي گيـرد بـصورت يـك دايـره مـنظم در
عمليات كندلي نگ مشاهده ميگردد كه البته در ادامه جوجه كشي دستخوش تغييراتي مـي گـردد
كـه بـراي تـشخيص رونـد هــچ و بررسـي موقعيـت جوجــه دردرون تخم بسيار اهميت دارد.
نگهداری تخم
جوجه كشي از زمان تخمگذاري پرنده آغاز مي گردد. بنابراين بايد اقـدامات لازم بمنظـور
حفظ جنين و توقف تكامل رشد به طور موقت بعمل آيد . درجـه حـرارت ذخيـره سـازي از
اهميت بالايي برخوردار است . رشد جنـين در درجـه حـرارت حـدود c˚25 يـا بـالاتر از آ ن
اتفاق ميافتد.
تحت شرايط مصنوعي، هدف از ذخيره سازي تخم ، نگهداري جنين كـه تكامـل انـدكي
نموده در بهترين شرايط ممكن براي از سرگيري رشد هنگام آغاز جوجه كشي اسـت . عمـل
ذخيـره سـازي نيـاز بـه شـرايط صـحيح د رجـه حـرارت و رطوبـت دارد . تخـمهـا بايـد روي
حلقه هاي پلاستيكي، ميله ها، جعبه، طبقات فلزي يا حتي ماسه ، تميـز نگهـداري شـوند تـا در
حد ممكن خشك بمانند.
جوجه کشی شترمرغ
پس از تخمگداري پرنده، آب از طريق منافذ تخم تبخير ميگردد. لذا تخم در رطوبـت
كمتر از 50 درصد ذخيره نشود . اگر كاهش ر طوبت تخم زياد باشد آلبومين اطـراف جنـين
آبش را از دست مي دهد. هنگـامي كـه رطوبـت تخـم از دسـت مـي رود هـوا جـايگزين آن
ميشود و غشاءداخل پوسته از غشاء خـارجي پوسـته جـدا مـي شـود و كيـسه هـوايي شـكل
ميگيرد. در طول مدت نگهداري با تشخيص كيسه هوايي و علامـت گـذاري آن، همـواره
كيسه هوائي در قسمت بالا قرار گيرد.
جوجه کشی شترمرغ
اندازه كيسه هوايي معياري جهت تشخيص تازگي تخم اسـت بـه طـوري كـه در تخـم تـازه
كيسه هوايي كوچك و در تخمهاي كهنه كيسه هوايي بزرگتر است. بـديهي اسـت شـرايط
اطاق نگهداري در اندازه كيسه هوايي بسيار موثر است ، به عنوان مثال هرچـه رطوبـت اتـ اق
نگهداري پايين تـر باشـد در پايـان مـدت نگهـداري اندازه كيسه هوايي بزرگتر ميگردد.
اگر تخـم تـازه بعد از گذشت مدت كوتاهي كيـسه هـوايي بزرگـي داشته باشد ،
نشان دهنـده رطوبـت پـايين و يـا دمـاي بــالاي اتــاق نگهــداري اســت .
هرچــه مــدت زمــان نگهداري طولاني تـر باشـد، نيـاز بـه درجـه حـرا رت
كمتر و رطوبت بيشتر در اتاق نگهداري است.
جوجه کشی شترمرغ
با افزايش زمان ذخيره سازي از ميزان جوجـه درآوري كاسـته مـي گـردد . نگهـداري تـا
مدت 7 روز كه در شترمرغ معمول ميباشد، تـا ثير كمـي بـر روي كـاهش جوجـه درآوري
دارد. عقيده بر اين است كه در جوجه كشي شترمرغ بايـد تخـم هـا حـداقل دو تـا سـه روز
نگهداري شوند تا نتيجه هچ بهتري عايد گردد . اين امر بخصوص براي تخمهاي اول فـصل
كه سفيده تخم غليظ است ، بمنظور رقيق نمودن غلظت سفيده كه افزايش و بهب ود تبـادلات
گازي به درون تخم را در طول جوجهكشي در بر دارد، توصيه شده است.
چرخش تخم طي ذخيره سازي، يك يا دو بار در روز بـه صـورت دسـتي و يـا چـرخش
اتوماتيك هر 6 ساعت يك بار به حفظ و ماندگاري جنين كمك مينمايد. چرخاندن تخـم
طي ذخيره سازي، جنين را در تخم حركت ميدهد زيرا زرده داخل آلبومين مـي چرخـد . بـه
اين صورت سطح اكسيژن و مواد مغذي موجود در آلبومين كه در بالاي جنين قـرار گرفتـه
دوباره و به طور متناوب تأمين ميشود و شرايط مناسبي را بـراي افـزايش مانـدگاري جنـين
ايجاد ميكند.
جوجه کشی شترمرغ
تخمها پس از ضدعفوني و كاهش دما به اتاق نگهدا ري تخـم انتقـال مـي يابنـد . درجـه
حرارت اتاق بسته به مدت نگهـداري تخـم متفـاوت بـوده و هرچـه مـدت زمـان نگهـداري
طولاني تر باشد دماي اتاق نگهداري نيز كاهش مييابـد . در جوجـه كـشي شـترمرغ تخـم هـا
معمولاً يك هفته نگهداري شده و سپس به دستگاه ستر منتقل ميشود. براي مدت زمـان 5
تا 7 روز درجه حرارت براي ذخيره بين C˚18-16 قابل قبول است . براي نگهداري بمدت 1
تا 3 روز ، حرارت 20 و بـراي 14 روز نگهـداري درجـه حـرارت 14-12 درجـه سـانتيگراد
مناسب است . رطوبت اتاق نگهداري تخـم نيـز بايـد در حـدود 55 تـا 65 درصـد باشـد كـه
معمولاً در نگهداري تخم شترمرغ ناديده گرفته ميشود و در جوجه درآوري مـوثر اسـت .
معمولاً از كولر گازي براي سرد كردن اتاق استفاده مـي شـود . اتـاق نگهـداري بايـد كـاملاً
بهداشتي بوده و به صورت هفتگي پس از انتقال تخمها به دستگاه جوجـه كـشي ضـدعفوني
گردد.
پيش گرم نمودن تخمها
تخمها قبل از ا نتقال به دستگاه جوجه كشي بايد در حرارت 24 درجه سـانتيگراد حـداقل
بمدت 12 ساعت گرم شوند . اين عمل بسيار حياتي بوده و باعـث افـزايش جوجـه درآوري
ميگردد. درساعات پاياني و چند ساعت قبل از چيدن تخـم هـا در سـتر ، درجـه حـرارت را
ميتوانيد تا 28 درجه سانتيگراد افزايش دهيد. توجه داشته باشيد كه تخـم شـترمرغ بـه دليـل
بزرگ بودن ديرتر گرم شده و حداقل زمان گرمادهي (12 ساعت )را رعايـت نمائيـد . بهتـر
است در اتاق نگهداري اين عمل صورت گيرد و تخمها گرم شده و سپس قبل از انتقـال بـه
ستربه مدت 20 دقيقه دود داده شوند . براي حصول نتيجه مطلوب ، توصـيه مـي گـردد يـك
پنكه، هوا را در اتاق نگهـداري بـه هنگـام گـرم شـدن تخـم هـا و دود دهـي مـتلاطم نمايـد .
گردش هوا در اطراف تخمها موجب يكنواختي هچ ميگردد.همچنين يـك دماسـنج را در
جوجه کشی شترمرغ
ميان تخمها قرار دهيد و دما را كنترل نمائيد تا از گرم شدن تخمهـا مطمـئن شـويد . چنانچـه
تخمها هنوز سرد باشند ميتوانيد اين مدت را به 24 ساعت افـزايش دهيـد . تخـم هـا ي سـرد
چنانچه به دستگاه جوجهكشي منتقل شوند علاوه بر وارد آمدن شوك بـه تخـم هـا بـه دليـل
اختلاف درجه حرارت (حرارت دستگاه حدود 36 درجه و تخمها 18 درجه) باعث ميشـود
كه حرارت دستگاه كاهش يافته و مدت زمان زيادي طول بكشد تا تخمهـا بـا دسـتگاه هـم
دما شوند و باعث صدمه به تخمهاي از قبل چيده شده در دستگاه ميگردد و حتي ميتوانـد
مرگ جنين آنان را بدنبال داشته باشد . همچنين به دليل اختلاف دماي تخم سـرد و دسـتگاه
ممكن است تخم عرق كرده كه از فجايع جوجه كشي بوده و باعث صدمه جدي به تخـم هـا
ميگردد. زماني كه سطح پوسته تخـم مرطـوب شـود بـاكتري هـا ي موجـود بـر روي سـطح
پوسته به سرعت تكثير نموده واز طريق منافذ پوسته به درون تخم راه پيدا ميكند. در هنگام
گرم نمودن تخمها، دستگاه رطوبت ساز را خاموش نمائيد . با توجه به اينكه در جوجه كـشي
شترمرغ معمولاً دستگاه جوجهكشي در چند مرحله پر ميشود، لذا رعايت اين نكات بـسيار
مهم و ضرروي است.
درجه حرارت اتاق نگهداري به هنگام گازدهي تخمها بايد بين 20 تا 27 درجـه سـانتيگراد
باشـد. بنـابراين گـرم كـردن آن ضـروري اسـت. اگـر درجـه حـرارت كمتـر از 20 درجـه
سانتيگراد باشـد، گـاز فرمالدئيـد اثـر خـود را از دسـت مـي دهـد و اگـر بـيش از 27 درجـه
سانتيگراد باشد، مرگ و مير جنيني افزايش مييابد. همچنين دماي تخمها نيز بايد در حدود
24 درجه سانتيگراد بوده و قبلا گرم شده باشند . پس از گازدهي تخمها ميتوانيد آنها را به
دستگاه جوجه كشي منتقل نماييد.
شرايط سالن جوجه كشي
دما و رطوبت اتاق سـتر و هچـر كنتـرل شـود . كـولر گـازي رطوبـت محـيط را كـاهش
ميدهد كه مناسب براي جوجه كشي شترمرغ است . دمـاي اتـاق در حـدود 18 تـا 22 درجـه
سانتيگراد و رطوبت 25 تا 30 درصد تنظيم گـردد . تهويـه كـافي در اتـاق بايـد بـرا ي تـامين
اكسيژن مورد نياز تخمها وجود داشته باشد . فشار داخـل سـالن جوجـه كـشي مثبـت در نظـر
گرفته ميشود و جريان هوا بايد بداخل سالن و يا اتاق دميده شود كه نتيجه آن هدايت بهتـر
جريان هوا بداخل دستگاه جوجه كشي است. تهويه اضافي و بيش از حد نياز، حرارت سـالن
و دستگاه را مختل مينمايد. هواي ورودي بهتر است فيلتر شده تا از ورود گرد و خـاك بـه
داخل سالن ممانعت گردد . در جوجهكشي هاي بـزرگ ، هـوا قبـل از ورود بـه داخـل سـالن
جوجه كشي ضدعفوني نيز ميگردد. ضمنا هواي كثيف كه از اگزوزها متساعد ميشود بايد
به خارج از اتاق هدايت شود. اتاق ستر و اتاق هچر بايد از ساير قسمتها مجزا باشند.
توجه داشته باشيد كه هر 40 عدد تخم شترمرغ معادل 1000 تخممرغ است كـه وزنـي برابـر
60 كيلو گرم دارند . تهويه لازم دستگاه جوجه كشي بـراي ايـن تعـداد تخـم شـترمرغ برابـر 2
CFM) 2فوت مكعب در دقيقه كه معادل شش صدم مترمكعب در دقيقه است = حـدود
5/3 مترمكعب در ساعت ) است. تهويه اتاق جوجهكشي نيز 142/0 مترمكعب بـراي هـر 40
عدد تخم شترمرغ در دقيقه توصيه شده است كه نشانگر نيـاز بـه تهويـه بيـشتر در مقايـسه بـا
تخم مرغ است . در اتاق هاي هچري، نياز هـواي تـازه بـراي ايـن تعـداد تخـم شـترمرغ 34/0
مترمكعب در هر دقيقه مي باشد.
عوامل موثر در جوجه كشي شترمرغ
– درجه حرارت
– رطوبت
– چرخش منظم تخمها
تهويه كافي جهت تامين اكسيژن و خروج آب و دي اك سيد كربن و حرارت اضـافي توليـد
شده توسط تخمها
حرارت و رطوبت دستگاه جوجه كشي
قبل از انتقال تخم ها به دستگاه جوجـه كـشي، دسـتگاه بايـد كـاليبره شـده و حـداقل 24
ساعت كار كرده باشد . مدت جوجه كشي بر اسـاس اثـر متقابـل درجـه حـرارت و رطوبـت
متغير است و از 39 روز تا 44 روز و بطور متوسط 42 روز ميتواند ادامه داشته باشد.
طول دوره جوجه كشي تابع درجه حرارت و رطوبت نسبي دستگاه است. درجه حـرارت
بيشتر، طـول دوره جوجـه كـشي را كوتـاه و درجـه حـرارت كمتـر، مـدت جوجـه كـشي را
طولاني تر ميكند. متقابلا، رطوبت نسبي بالا ميتواند تاخير در هـچ و رطوبـت نـسبي پـايين
هچ زودتري را بدنبال دارد.
رطوبت نسبي دستگاه با در نظر گـرفتن حـرارت دسـتگاه، ارتفـاع از سـطح دريـا (فـشار
هوا)، و نيز توصيه كارخانه سازنده تعيين ميگـردد . دسـتگاه هـاي ي كـه جريـان هـوا در آنهـا
بيشتر است به رطوبت بيشتري نياز دارند.
جوجه کشی شترمرغ
رابطه دما و رطوبت نسبي رابطه اي معكوس است . يعني هرچـه درجـه حـرارت دسـتگاه
بيشتر شود رطوبت نسبي كمتري مورد نياز است . زيرا در درجه حرارت بالاتر، سرعت رشد
جنين افزايش يافته و زودتر به مرحله هچ مي رسد و لـذا بـراي سـرعت بخـشيدن بـه كـاهش
وزن مطلوب تخم (بدليل كمتر شدن زمان جوجهكشي )، نياز بـه رطوبـت كمتـري اسـت تـا
آب بيشتري از درون تخم تبخير شود.
معمولاً دستگاه هاي كوچك و با ظرفيت پـايين ، بـا حـرارت 3/36 و رطوبـت نـسبي 20
درصد كار ميكنند. ولي دستگاه هاي بزرگ به دليل جريان هواي بيشتر در دستگاه، نيـاز بـه
رطوبت بيشتري دارند و رطوبت نسبي تا 30 درصد يا بيـشتر مـي توانـد افـزايش يابـد كـه از
مزيت دستگاههاي بزرگ بشمار مـي رود. بـديهي اسـت رطوبـت نـسبي دسـتگاه در منـاطق
مختلف با در نظـر گـرفتن شـرايط محيطـي و ارتفـاع از سـطح دريـا متفـاوت بـوده و خـود
مزرعه دار با كنترل كاهش وزن تخم بايد به رطوبت نسبي مورد نظردست يابد.
جوجه کشی شترمرغ
معمولاً تخم شترمرغ بايد حدود 15 درصد وزن خود را تا بهنگـام هـچ از دسـت بدهـد .
لذا با كنترل كاهش وزن تخم ميتوانيد به رطوبت مورد نظر دسـت يابـد . بـراي ايـن منظـور
ميتوانيد تعدادي از تخمها را ( بهتر است در محـدوده وزنـي 5/1 كيلـوگرم باشـند ) قبـل از
گذاشتن در دستگاه ستر وزن نمائيـد و سـپس كـاهش وزن را در روزهـاي متفـاوت كنتـرل
نمائيد. براي مثال اگر وزن تخم قبل از جوجهكشي 5/1 كيلوگرم باشـد ، بـا كـاهش وزن 15
درصد، تخم بايد 225 گرم از وزن خود را تا پايـان جوجـه كـش ي از دسـت بدهـد . بنـابراين
جوجه کشی شترمرغ
كاهش وزن روزانه با در نظر گرفتن 42 روز دوره جوجهكشي بايد 34/5 گرم باشد. فـرض
كنيد تخمها را در روز چهاردهم جوجهكشي مجددا وزن كشي شود. بنـابراين كـاهش وزن
تخمها در اين روز بايد در حدود 76/74 گرم، ووزن تخمها بايد حدوداً 1425 گرم باشـد .
اگر وزن تخم نزديك به اين عدد باشد رطوبت دستگاه مناسب اسـت . ولـي اگـر وزن تخـم
بيشتر باشد نشانگر آن است كه رطوبت دستگاه بالا بوده است . ً متقابلا اگر وزن تخـم كمتـر
باشد نشانگر آن است كه رطوبت دستگاه پايين بوده است . بنابراين در هر دو حالت بايـد بـا
افزايش و يا كاهش رطوبت دستگاه ، به رطوبت مـورد انتظـار و كـاهش وزن مناسـب تخـم
دست يابيد . بطور كلي تغيير 3 درصد رطوبت دستگاه، كاهش وزن را يك درصـد افـزايش
يا كاهش ميدهد.
جوجه کشی شترمرغ
هرچه اندازه تخمها بزرگتر باشد نياز به حرارت و رطوبت كمتري اسـت . در تخـم هـا ي
بزرگ نسبت پوسته به محتويات درون تخم كمتر ميباشد و لذا تبـادلات گـازي دشـوارتر
ميگردد و تخم شترمرغ براي كاهش 15 درصدي وزن خود بايد آب بيـشتري را نـسبت بـه
تخم هاي كوچكتر از دست بدهـد . لـذا نيـاز بـه رطوبـت كمتـري اسـت تـا بـه كـاهش وزن
مطلوب دست يابيم . از طرفي جنين بزرگتر نياز به اكـسيژن بيـشتري داشـته و كـاهش نـسبت
سطح پوسته به حجم تخـم بـدليل بزرگـي تخـم، كـاهش تبـادلات گـازي را بـدنبال داد . بـا
كاهش حرارت دستگاه جوجهكشي ميتوان سرعت رشد جنـين را كـاهش داد كـه كـاهش
نيــاز جنــين بــه اكــسيژن را بــدنبال دارد . از طرفــي كــاهش حــرارت دســتگاه ، طــول دوره
جوجه كشي را طولاني تر نموده و به تخم اجازه ميدهد تـا آب بيـشتري را از دسـت داده و
به وزن مطلوب در زمان هچ نزديك شود . كاهش رطوبت دستگاه بتنهـايي مـشكل را حـل
نمينمايد و براي دستيابي بـه درصـد هـچ بيـشتر بايـد حـرارت دسـتگاه را نيـز كـاهش داد .
تخمهاي بزرگ نسبت به تخمهاي كوچكتر درصد هچ كمتـري دارنـد و بايـد در محـدوده
حرارتي 5/35 تا 36 درجه سانتيگراد جوجه كشي شوند تا درصد هچ آنان بهبود يابد.
نظر عموم پرورش دهندگان بر اين است كه تخمهاي بزرگتر به حرارت بيـشتر نيـاز دارنـد و
معمولاً در قسمتهاي گرمتر دستگاه چيده ميشوند. با توجه به توضيحات فـوق تخـم هـا ي
بزرگتر را در حرارت كمتر و يا در قـسمت هـا ي سـردتر دسـتگاه قـرار دهيـد . هـچ اينگونـه
تخمها ممكن است چند روز ديرتر به انجام برسد.
جوجه کشی شترمرغ
بهترين محدوه وزني تخمها بين 1200 تا 1700 گرم ميباشد. شكل متقارن و رنگ كرم
و براق، عدم وجود چروكيدگي از ديگر نشانه هاي تخم بـا كيفيـت مـي باشـد . ايـن محـدوه
وزني، بخصوص تخمهاي با وزن 1200 تا 1500 گرم، هچ بهتري را دارند.
با توجه به اينكه در جوجهكشي شترمرغ محدوده وزنـي تخـم هـا بـسيار متفـاوت اسـت لـذا
چنانچه يك دستگاه جوجهكشي داريد دستگاه را بايد بر اساس ميانگين وزن تخمها تنظـيم
نمائيد. كاهش رطوبت تا 18 درصد نيز نگرا ن كننده نيست ، اما ميـانگين بايـد در حـدود 15
درصد باشد . بديهي است كنترل كاهش وزن براي همه تخـم هـا ميـسر نيـست . كـاهش وزن
تخم در دوران جوجهكشي تابع اندازه تخم، سـن پرنـده، ژنتيـك پرنـده، ضـخامت پوسـته،
ارتفاع منطقه، زمان تخمگذاري (اوايل فصل يا اواخر فصل )، مدت زمان نگهـد اري تخـم در
انبار ميتواند متفاوت باشد.
جوجه کشی شترمرغ
كاهش وزن بيش از اندازه اسـتاندارد، جوجـه هـاي دهيدراتـه را بـدنبال داشـته كـه فاقـد
كيفيت ميباشند. همچنين كاهش وزن كمتر از اسـتاندارد، باعـث مـي گـردد كـه جوجـه هـا
آبدار بوده و بهنگام هچ نتوانند بخوبي از تخـم خـارج شـده و يـا در درون تخـم تلـف مـي
شوند.
باز هم توصيه ميشود علاوه بر حرارت سنج و رطوبت سـنج دسـتگاه جوجـه كـشي ، درجـه
حرارت خشك و تر با استفاده از دماسنج هاي مجزا و قابل اطمينـان مرتبـاً كنتـرل گردنـد و
روزانه در چند نوبت يادداشت شوند.
اگر در منطقه اي هستيد كه شرايط آب و هـوايي و امكانـات شـما اجـازه ن مـي دهـد كـه
بتوانيد رطوبت دستگاه را كاهش دهيد و به رطوبت نـسبي مـورد نظـر برسـيد بهتـر اسـت از
حرارت دستگاه بكاهيد . در اين صورت به رطوبت نسبي بيشتري نياز خواهيد داشت. بـا كـم
جوجه کشی شترمرغ
شدن حرارت دستگاه ، سرعت رشد جوجه ها كاهش يافته و فرصت بيشتري بـراي از دسـت
دادن آب و كاهش وزن تخم فراهم ميگردد. در اين شـرايط حـرارت دسـتگاه را حـداكثر
36 درجه سانتيگراد تنظيم و رطوبت دستگاه هم ميتواند تا 25 درصد يا بيشتر افـزايش داده
شود. برعكس با افزايش درجه حرارت در مناطق خشك تا 5/36 درجه سانتيگراد ميتوانيـد
سرعت جوجهكشي را افزايش دا ده و از رطوبت كمتري در دستگاه اسـتفاده نمائيـد . درجـه
حرارت بيشتر دستگاه جوجه كشي، به دليـل افـزايش سـرعت رشـد جوجـه، آب متـابوليكي
بيشتري را توليد نموده و بنابراين نياز به رطوبت كمتري است تا آب هاي توليد شده از تخـم
خارج گردد.
ماشينهاي جوجهكشي شترمرغ معمولاً چندم رحلهاي(چند سني ) طراحي شده اند. بـدين
معني كه دستگاه در چند مرحله و بصورت هفتگـي پـر مـي شـود و سـنين مختلـف تخـم در
دستگاه وجود دارد . در ماشينهاي چندمرحله اي درجه حرارت دستگاه ثابـت مـي باشـد . در
اينگونه از ماشين ها چيدن تخم در دستگاه بايد بدقت صورت پذيرفته، بطوريكه نقـاط گـرم
و سرد در درون دستگاه به حداقل كاهش يافته و صدمه اي به تخمها وارد نـشود . بـه توصـيه
جوجه کشی شترمرغ
سازنده دستگاه توجه داشته باشيد و تخـم هـا را در رديـف هـا و سـتون هـاي مختلـف بـا هـم
مخلوط نمائيد . در اين صورت تخمهاي جوانتر ميتواننـد از حـرارت متـساعد شـده توسـط
تخمهاي قدي مي استفاده نموده كه براي هر دو گروه تخم مناسـب اسـت . حـرارت دسـتگاه
جوجه كشي نيز متعادل تر شده و نقاط سرد و گرم ايجـاد نمـي گـردد . در صـورتيكه هفتگـي
تخمها را در يك دستگاه جوجه كشي قـرار دهيـد، شـش گـروه سـني در دسـتگاه خواهيـد
داشت(طول دوره جوجه كشي شترمرغ 42 روز ميباشد كه برابر 6 هفته اسـت ). در مـواقعي
كه دو دستگاه جوجه كشي داشته باشـيد مـي توانيـد يـك هفتـه در ميـان تخـم چينـي در هـر
دستگاه را انجام دهيد. در اينصورت سه گروه سني در هر دستگاه خواهيد داشت.
سعي شود در هرمرحله چيدن تخم در دستگاه، به تعداد مساوي تخم در دستگاه قرار گ يـرد .
جوجه کشی شترمرغ
براي مثال در يك مرحله بصورت ناگهاني ظرفيت كامل دستگاه پر نشود و هميشه چند سن
تخم، ترجيحا و در صورت امكان با تعداد مساوي در دستگاه چيـده شـود . در ايـن صـورت
دماي دستگاه هميشه در يك تعادل نسبي قرار خواهد گرفت . افزايش ناگهـاني تعـداد تخـم
در يك مرحله چينش تخم د ر دستگاه ، بخصوص اگر تخمها به اندازه كافي ، قبـل از چيـده
شدن در دستگاه گرم نشده باشند ، بشدت دماي دستگاه را مختل نمـوده و باعـث صـدمه بـه
تخم هاي قديمي ميگردد. در اين حالت، بخـصوص زمانيكـه سنـسور حـرارت در نزديكـي
تخم هاي سرد باشد، المنت حرارتي دستگاه بمدت طولاني بمنظور گـرم نمـودن تخـم هـاي
جديد كار كرده و باعث بالا رفتن حرارت تخم هاي قديمي ميگـردد . همچنـين بـا افـزايش
سن اين گروه تخم و در اواخر دوران جوجه كشي، حـرارت بـيش از حـد (ناشـي از فعاليـت
متابوليكي جنين كه در اواخر دوران جوجه كشي بشدت افـزايش يافتـه و گرمـاي زيـادي را
ايجاد مي نمايد) در دسـتگاه ايجـاد مـي گـردد كـه منجـر بـه عـدم كـارايي مناسـب دسـتگاه
جوجه كشي شده و موجب صدمه به ساير تخمها و حتي تلفات جنيني ميگردد.
اگر توليد تخم در فارم در حدي است كه مـي توانيـد دسـتگاه جوجـه كـش ي را در يـك
مرحله پر نمائيد، بايد اطمينان حاصل شود كه د ستگاه ميتوانـد تهويـه كـافي بـراي ظرفيـت
كامل دستگاه را خصوصاً در اواخر دوره جوجه كشي فراهم نمايد. تخـم هـا در انتهـاي دوره
جوجه کشی شترمرغ
جوجه كشي نياز به تهويه بسيار بالايي دارند و در صورت يكسان بودن سن تخمها، اين نيـاز
در اواخر جوجه كشي چندين برابر ميگردد. در جوجه كشي مرغ، دستگاه هاي تك سـني و
چند سني بطور مجزا طراحي شده اند و امكان استفاده از اين دستگاه ها بجاي يكديگر اصلا
وجود ندارد . به هرحال اگر قصد داريد يك دستگاه را با يـك سـن تخـم پـر نمائيـد پـس از
اطمينان از كارايي دستگاه بايد توجه داشته باشد كه رشد جنين و حرارت توليدي با افزايش
سن تخمها افزايش مييابد. درابتدا با حرارت بيشتر آغـاز نمـوده 36.7 تا 36.5 و بتـدريج
حرارت را كاهش دهيد و در اواخر دوره جوجه كشي حرارت دسـتگاه جوجـه كـشي بـه 36
درجه سانتيگراد ، قبل از انتقال تخم ها به دستگاه هچر تنظيم شود . برخلاف دستگاه هاي تك
سني، در دستگاه هاي چند سني ، حرارت دستگاه جوجه كـشي در تمـام مـدت جوجـه كـشي
ثابت ميباشد.
تاريخ و ساعت چيدن تخمها را در دستگاه يادداشت نمائيد . بر روي تخمها نيز بـا مـداد
تاريخ و شماره ست را يادداشت كنيد . كليه وقايع شامل نتايج كندلينگ ، ميـزان نطفـه داري،
تلفـات جنينـي و نها يتـاً نتـايج هـچ بـراي هـر سـت را يادداشـت كنيـد . بـا بررسـي عملكـرد
جوجه كشي ميتوانيد عملكرد گله و نيز عملكرد هر پرنده مولد را بطور مجزا مطالعه نمـوده
و مشكلات موجود را برطرف نمائيد.
چرخش
در طي جوجه كشي تخمها بايد چرخانده شوند. اين عمل موجب جلوگيري از چـسپيدن
جنين به غشاي پوسته بويژه در هفته نخست شده ، همچنين به رشد و تكامل غـشاهاي جنينـي
نيز كمك ميكند. با رشد بيشتر جنين و افزايش حرارت داخلي آن، چرخش منظم تخم هـا ،
به رسيدن هواي كافي و خنك شدن تخم كمك ميكند. معمولاً در جوجه كـشي شـترمرغ ،
تخمها در حالت عمودي هر سه ساعت چرخيده و در زاويه 45 درجه قرار ميگيرند.
كندلينگ
با استفاده از يك منبع نور، ميتوان از وقايع درون تخم آگاه شد . بهتر است از منبع نـور
12 ولت استفاده نمود تا گرماي زيادي به تخـم منتقـل نـشود . بـا اسـتفاده از يـك تـرانس و
لامپ 12 ولت ميتوان يك منبع نوري ساخت و در عمليات كندلينگ از آن استفاده نمـود .
كندلينگ يك وسيله مهـم مـديريتي اسـت كـه مـي توانـد پـرورش دهنـده را از تحـولات و
مشكلات درون پوسته تخم آگاه سازد.
تخمها معمولاً در روز 14 جوجه كشي با استفاده از چراغ كندل براي نطفـه داري كنتـرل
ميشوند. تخمهاي بي نطفه كه در عمليات كندلينك كاملاً روشن و شفاف ديـده مـي شـوند
از دستگاه خارج ميگردند. تخم هاي نطفه دار كمي تيره بوده و ايـن تيـره گـي هماننـد يـك
كمربند سياه در قسمت بالاي تخم مشاهده ميگردد. تخمهايي كه در مورد آنهـا مـشكوك
هستيد در داخل دستگاه باقي بمانند. بهتر است تخم هاي بي نطفـه پـس از خـروج از دسـتگاه
جوجه کشی شترمرغ
جوجه كشي با تخليه محتويات مورد بـازبيني قـرار گرفتـه تـا از عـدم بـاروري آنهـا اطمينـان
حاصل نمائيد . مرگ جنيني دراوايل دوره جوجـه كـشي مـي توانـد بـه دليـل مـديريت غلـط
جوجه كشي(بخصوص در اثرتغييرات دمايي و افزايش حرارت دستگاه ) يا مـشكلات تنظـيم
دستگاه جوجه كشي باشد كه گاهاً بحساب بي نطفه دار بـودن تخمهـا منظـور مـي گـردد . در
اينصورت پس از تخليه تخمها ميتوانيد نطفه و يا جنين مرده را همراه بـا انـدكي رگ هـاي
خوني مشاهده نمائيد. اطلاعات مربوط به كندلينگ در14 روزه گي را يادداشت نمائيد.
از آنجائي كه تخمهاي بينطفه داراي ارزش اقتصادي هستند ، لذا تخمها را فقط از يـك
طرف سوراخ نمـوده و تخليـه نمائيـد . پوسـته تخـم بايـد بـدون شكـستگي، تميـز ، فاقـد اثـر
ماژيك ، و فقط از يكطرف سوراخ شده باشند و سوراخ ايجاد شده زياد بزرگ نباشد.
بقيه تخمها تا زمان انتقال به هچـر در دسـتگاه سـتر بـاقي مـي ماننـد . فقـط بـه هنگـام چيـدن
تخمهاي جديد در دستگاه جوجه كـشي، تخـم هـا ي قـديمي كنتـرل و در صـورت مـشاهده
تراوش از تخمي يا استشمام بوي گنديدگي، تخم فاسد شناسايي و از دستگاه خارج شود.
توجه داشته باشيد بخصوص در دستگاه هاي كوچـك كـه جريـان هـوا كمتـر اسـت بهنگـام
چيدن سري جديد تخمها در دستگاه، ممكن است حرارت دماسنج دستگاه و دماسنجي كـه
به عنوان شاهد در دستگاه قرار داده ايد با هم اند كي تفاوت داشته باشند . در اينصورت عجله
نكنيد و كاليبراسيون دستگاه را كم و يا زياد نكنيد . پس از مدت 24 ساعت احتمال هم دمـا
شدن اين دو حرارت سنج وجود دارد . علـت مـي توانـد بـدليل ايجـاد نقـاط سـرد و گـرم در
دستگاه بدليل ورود تخمهاي جديد باشد.
انتقال تخم به دستگاه هچر
تخمها از روز 35 جوجه كشي نياز به چرخش نداشته و ميتوانند بـه هچـر منتقـل شـوند .
ولي پرورش دهندگان تمايل دارند مدت زمان بيشتري تخمها را در دستگاه سـتر نگهـداري
نمايند و معمولاً در روز 38 عمل انتقال را انجام مـي دهنـد . در هـر صـورت عمـل انتقـال در
يك مرحله انجام پذيرد و ساير عمليات در دستگاه هچر پيگيري شود.
تخمها در دستگاه هچر بصورت افقي يا عمودي قرار ميگيرند. هر روش داراي معايـب
و مزيت هايي است . در حالت افقي جنين راحتر چرخيده و به حالت طبيعي نزديكتر اسـت و
هنگام خروج با مشكل كمتري همراه است . در حالت عمودي كـه معمـولاً بـا يـك رينـگ
حلقه اي از جنس پ وليكا در داخل سيني هچر نگهداري ميگردد فضاي كمتري اشغال شده
و عمليات كندلينگ راحتر و بدون دستكاري تخم قابل انجام است . معمولاً پـس از سـوراخ
شدن تخم توسط جوجه ، تخمها به سيني ديگري منتقل و با حالت افقـي قـرار مـي گيرنـد تـا
خروج جوجه سهل تر صورت پذيرد.
جوجه کشی شترمرغ
تنظيم دست گاه هچر بر اساس نتايج هچ و تجربه پرورش دهنده تنظـيم مـي گـردد و داراي
قائده ثابت و مشخصي نيست . هر پرورش دهنده عقيده متفاوتي داشته و بـر اسـاس كـاركرد
دستگاه، حجم تخم ورودي به هچر، جريان هواي سالن و دستگاه جوجـه كـش ي، فـصل و …
دستگاه خود را تنظيم مينمايد. معمولاً حرارت دستگاه هچر كمي كمتـر از دسـتگاه سـتر و
رطوبت بالاتر در نظر گرفته ميشود. بديهي است تعداد تخمهاي ورودي بـه دسـتگاه هچـر
ميتواند عامل مهم تعيين كننده باشد . دستگاه هچر با تعداد كمتر تخم نسبت به ظرفيت كـل
دستگاه بهتر است با ستر هم دما باشد و رطوبت بيشتر در نظر گرفته شود . دستگاه هچـر كـه
تا نزديك به ظرفيت كامل و يا با ظرفيت كامل كار ميكند بهتر است دماي هچـر كمتـر در
نظر گرفته شده (3/0 تا 5/0 درجه سانتيگراد ) و رطوبت نيز كمي بيشتر از دسـتگاه سـتر باشـد .
هرچند عقايد در اين خصوص بسيار متفاوت است.
جوجه کشی شترمرغ
جنين در اواخر دوران جوجه كشي و در دستگاه هچر گرماي زيـادي توليـد مـي نمايـد .
همچنين نياز جنين به اكسيژن چنـد برابـر شـده كـه ناشـي از متابوليـسم بيـشتر جنـين اسـت .
بنابراين بايد با تهويه بيشتر، اكسيژن كافي به جنين رسانده شـده و از طرفـي گرمـاي اضـافي
توليدي خارج شود . بنابراين ميزان تهويه اتاق جوجه كشي و دسـتگاه هچـري بايـد افـزايش
يابد.
با ورود جوجه به مرحله هچ، كيسه هوايي دسـتخوش تغييراتـي مـي گـردد و فـرو رفتگـي و
برآمدگيهايي در آن نمايان ميشـود . بهتـر اسـت در هـر بـار كنـدلينگ كـه معمـولاً هـر 6
ساعت يكبار انجام ميشود، برروي تخم ، تحولات كيسه هوايي را با مـداد ترسـيم نمائيـد و
در هر مرحله ، پيشرفت را با مرحله قبل مقايسه نمائيد . بتدريج با ادامه روند هچ كيسه هوايي
بزرگ شده و جوجه غشا داخلي را پاره نموده و به كيسه هوايي دسترسي پيـدا مـي كنـد . در
اين حالت نوك جوجه براحتي در داخل كيسه هوايي نمايان است و با كمي انحـراف تخـم
جوجه کشی شترمرغ
به حالت افقي، بر پوسته تخم تكيـه مـي زنـد . ايـن مرحلـه بـسيار حـساس بـوده و بـه محـض
مشاهده، ساعت و تاريخ بر روي تخم يادداشت شود . معمولاً تا 48 ساعت جوجه مـي توانـد
از هواي اتاقك هوايي استفاده نمايد . لذا مطمئن باشيد (در شرايط طبيعي و در صـورتي كـه
جوجه نرمال باشد ) تا 24 ساعت بعد از اين واقعه ، اتفاقي براي جوجه نخواهـد افتـاد و حتـي
نياز به كندلينگ مجدد اين تخمها ن ميباشد. در اين مدت 24 ساعته چنانچه جوجه تخـم را
سوراخ ننمايد بعنوان يـك قائـده كلـي بـراي خودتـان ، مـي توانيـد سـوراخ كـوچكي (چنـد
ميليمتر) در محل كيسه هوايي ايجاد نمائيد و به جوجه اجازه دهيد بقيه عمليـات را خـودش
دنبال نمايد . اگر بعد از مدت 24 ساعت ديگـر جوجـه اقـدام بـه خـروج ننمايـد ، سـوراخ را
بزرگتر نموده و بتدريج و طي چند مرحله جوجه را از تخم خارج نمائيد.
بعضي از پرورش دهندگان پس از پاره شدن غشا داخلي توسط جوجـه و پـس از اتمـام
مهلت 24 ساعته ، مجددا بـا كنتـرل حركـات جوجـه در هـر بـار كنـدلينگ ، حـداكثر تـا 24
ساعت ديگر به جوجه فرصت ميدهند تا خودش تخم را سوراخ نمايـد . سـپس در صـورت
عدم اقدام جوجه، تخم را سوراخ مينمايند.
جوجه کشی شترمرغ
هچ جوجه ها تا حد ممكن بايد بصورت طبيعي صورت پذيرد . دخالـت هـاي زودهنگـام
منجر به توليد جوجه هاي ضعيف تر خواهد شد . جوجـه خـوب و بـا كيفيـت، بـدون نيـاز بـه
كمك از تخم خارج شده و كاملاً سـرزنده اسـت . معمـولاً پـرورش دهنـده در ايـن مرحلـه
بسيار نگران بوده و در امر هچ دخالت هاي زودهنگام مينمايند. بهتر است حدالمقدور هيچ
تخمي را سوراخ نكنيم زيرا ممكن است براي هچ نشدن جوجه دليلي وجود داشته باشد كـه
بايد توسط مديريت مزرعه شناسايي و مرتفع گردد . يكي از دلايل مهم توقف رونـد طبيعـي
هچ ميتواند آلودگي قارچي جنين باشد كه جوجه را در خروج از تخم ناتوان نموده اسـت .
سوراخ كردن اينگونه تخمها منجر به انتـشار آلـودگي بـه دسـتگاه هچـر و سـاير جوجـه هـا
ميگردد. جوجه هاي كمك شـده معمـولاً جوجـه هـا ي ضـعيفي بـوده و بهنگـام پـرورش از
تلفات بالاتري برخوردار هستند.
جوجه کشی شترمرغ
بعضي از جوجه ها بدلايل مختلف نميتوانند روند طبيعي هچ را دنبال نمايد و در بعـضي
از مراحل، فعاليت آنان متوقف ميگردد. شناخت اين جوجه ها نياز به تجربه فراوان داشـته و
از توضيح خارج است.
جوجه هايي كه بقدر كافي آب بدن خود را در طول دوران جوجه كشي از دسـت نـداده
اند معمولاً در زمان هچ دچار مشكل مـي شـوند . ايـن جوجـه هـا بـدليل بزرگـي ن مـي تواننـد
براحتي در داخل تخم بچرخند و در موقعيت هچ قرار گيرند و معمـولاً برگـشتي هـستند . در
صورت تشخيص، بايد با كمك هچ شوند . يكي از علاما ت جوجـه برگـشتي، ثابـت مانـدن
حالت دواري حلقه كيسه هوايي ميباشد. معمولاً تخم هـا ي بـزرگ دچـار چنـين مـشكلاتي
ميشوند. جوجه هاي آبدار 2 روز طول مي كشد تا آب اضافي خود را پس از هـچ از دسـت
بدهند.
لغزنده بودن غشاهاي داخلي و خارجي به جوجه در دوران هچ و خروج از تخم كمـك
شاياني مينمايد. كمبود رطوبت در دستگاه هچر ميتواند منجر به خشك شدن ايـن غـشاها
شده و جوجه را در خروج از تخم با مشكل مواجه نمايـد . كـاهش رطوبـت باعـث چـسپيده
شدن غشا داخلي به جوجه شده و جوجه را در درون خـود محبـوس مـي نمايـد و مـي توانـد
مرگ جوجه را بدنبال داشته باشد.
جوجه کشی شترمرغ
هچر بايد داراي تهويه كافي باشد تا بتواند رطوبت و حرارت اضـافي را خـارج نمـوده و
اكسيژن و هواي تازه را دراختيار تخمها قرار دهد.
جوجه هاي طبيعي ماندگاري بيشتري داشته وسرزنده تر هستند . لذا تا آنجا كه امكان دارد به
جوجه ها كمك نكنيد و دراين كار عجله ننمائيد و اجازه دهيد جوجـه هـا خودشـان تخـم را
سوراخ كرده و از تخم خارج شوند.
جوجه ها حداكثر 24 ساعت در هچر باقي مانده و سپس خارج شوند . 12 ساعت بهتـرين
زمان ممكن است . نگهداري بيش از اندازه جوجه ها در دستگاه هچر موجب دهيدراته شدن
آنان شده و كيفيت آنان را كاهش ميدهد و اين جوجه ها از سرعت رشد مناسبي برخوردار
نخواهند بود . بعضي از پرورش دهندگان تـا چنـد سـاعت جوجـه را در هچـر نگـه داشـته و
بلافاصله جوجه را به جاي گرم منتقل مينمايند. سيني هاي هچري نبايد لغزنده باشـند، زيـرا
باعث باز شدن پاها شده و مشكلات بعدي را براي جوجه فراهم مينمايد.
برخي وقايع مهم در اواخر دوران جوجه كشي
روز 27 و28 – سر جنين به طرف كيسه هوايي شروع به چرخش ميكند.
روز 31 و 32 – سفيده كاملاً مصرف شده و زرده بعنوان منبع غذايي بشمار میرود
روز 33 و 34 – سر به طرف كيسه هوايي و بطرف بال راست و نوك به سمت كيسه هوايي
روز 35 و 36 – جنين بايد در موقعيت هچ قرار گرفته باشد . سر به طرف كيـسه هـوايي و بـه
طرف راست، نوك زير كيسه هـوايي و پـاي راسـت نزديـك سـر اسـت . توليـد حـرارت و
مصرف اكسيژن ناگهان افزايش میابد
جوجه کشی شترمرغ
روز 37 و 38 – كيسه زرده شروع به جذب بداخل بدن جوجه ميكند.
روز 39 و 40 – كيسه زرده بطور كامل بداخل بدن جذب شده است . كيسه هـوايي سـوراخ
شده و تنفس از طريق ششها آغاز شده است.
روز 41 و 42 – مرحله شكستن پوسته و خروج از تخم
بديهي است مراحل فوق بر اساس شرايط جوجهكشي و كيفيت تخم ممكن است تعجيـل و
.يا به تعويق افتد
جنين شروع به توليد مقـدار زيـاد و قابـل توجـه گرمـا و آب در انتهـاي دوره جوجـه كـشي
مينمايد. درجه حرارت بايستي در طول اين دوره تا حد ممكن براي جنين ثابت نگه داشـته
شود. توجه داشته باشيد كه دماي بالا در اين مرحله مـي توانـد صـدمات زيـادي را بـه جنـين
وارد نمايد.
سيني هچري با جداكننده ( دستگاه نيچرفرم ) و ترسيم كيـسه هـوايي بـر روي تخـم هـا نـشان
داده شده است . سطل و كيسه زباله براي دفع ضايعات جوجهكشي. روش بهداشتي كه مـانع
انتشار آلودگي ميگردد و ضايعات جوجه كشي در كيسه زباله دفع ميگردد.
بعد از هچ
زمانيكه جوجه ها از تخم خارج شدند خـسته بـوده و بـه اسـتراحت كامـل نيازمندنـد . بـه
جوجه ها بايستي اجازه داد كه فقط براي مدت كافي در هچر باقيمانده و خشك شوند بدون
اينكه دهيدراته شوند . متوسط ز مان نگهداري در هچر 8 تـا 12 سـاعت اسـت . توجـه داشـته
باشيد افزايش رطوبت نسبي در هچر از ديهيدراته شدن جوجه ها در حـرارت بـالاي هچـر
جلوگيري نمينمايد. تنها كاهش دما ميتواند از دي هيدراته شدن جوجه ها جلوگيري كند.
بند ناف جوجه هاي تازه هچ شده ابتدا با محلول بتادين و يا با اسـپري ضـدعفوني مـي گـردد
سپس جوجه ها را پس از خروج از هچر در زير لامپ حرارتي قرار مـي گيرنـد و اسـتراحت
مينمايد. حرارت زير چراغ در سطح پشت جوجه ها در حـدود 32 درجـه سـانتيگراد تنظـيم
شود. دماي اتاق در حدود 25 درجه سانتيگراد كافي است . جوجه هـا بمـدت حـداكثر يـك
روز استراحت و سپس به سالن جوجه منتقل ميشوند. در اين مدت جوجه ها نيـاز بـه تغذيـه
ندارند. پس از انتقال جوجه ها به سالن پرورش و اتمام هـچ، دسـتگاه هچـر و سـالن و محـل
نگهداري جوجه ها كاملاً شسته و ضدعفوني ميگردند.http://www.aparat.com
شتر مرغ,طرح پرورش شتر مرغ,پرورش شتر مرغ,دانلود طرح توجیهی پرورش شتر مرغ,طرح توجیهی پرورش شتر مرغ گوشتی,طرح احداث مزرعه پرورش شتر مرغ,طرح توجیهی جوجه کشی شتر مرغ,طراحی واحد پرورش و نگهداری شتر مرغ,طرح توجیهی شتر مرغ پرواری,طرح کسب و کار پرورش شتر مرغ,طرح توجیهی کارافرینی پرورش شتر مرغ,شرایط اخذ مجوز پرورش شتر مرغ,وام کارافرینی پرورش شتر مرغ,ضوابط احداث واحد پرواربندی شتر مرغ,طرح توجیهی پرورش شتر مرغ مولد,دستورالعمل پرورش شتر مرغ,نقشه جانمایی پرورش شتر مرغ,نقشه کشی مزرعه پرورش شترمرغ,
ستاد ساماندهی
نظام مهندسی
